Final
Project
เรื่อง พวงมาลัย 4.0
การจัดดอกไม้สดร้อยมาลัยมีมานานแล้ว
เป็นการประดิษฐ์แบบไทยลักษณะหนึ่งโดยการนำดอกไม้ กลีบดอกไม้
และส่วนต่างๆของดอกไม้ที่ร้อยได้
มาเป็นพวงมีลักษณะต่างๆกันมากมายหลายแบบตั้งแต่แบบดั้งเดิมจนถึงแบบสมัยใหม่ การจัดดอกไม้สดงานร้อยมาลัยมีความสำคัญอย่างมากกับวัฒนธรรมประเพณีไทย ไม่ว่าจะเป็นงานประเพณีไทยไดต้องมีพวงมาลัย
และประเภทของมาลัยที่ใช้ในงานต่างๆ ยังมีอีกหลายประเภท การจัดดอกไม้สดงานร้อยมาลัยสามารถเป็นงานที่นำไปประกอบอาชีพอิสระได้เพื่อสร้างรายได้และให้รายได้ดีมาก
พวงมาลัยเป็นการประดิษฐ์แบบไทยมาสมัยแต่โบราณกาล
จึงไม่สามารถระบุได้ว่ามาจากยุคใดชัดเจนเพราะว่ามีมานานมาก มีหลักฐานที่อ้างถึงในพระราชนิพนธ์เรื่องพระราชพิธี
12 เดือน ในยุคสุโขทัยหรือว่าพระร่วง มีสนมเอกนางหนึ่งชื่อ ท้าวศรีจุฬาลักษณ์
เก่งเรื่องร้อยพวงมาลัย ประดิษฐ์ ประดอยสิ่งเหล่านี้เป็นอย่างมากจึงตกแต่งโคมลอยให้สวยกว่าสนมอื่นๆ มีการนำเอาดอกไม้ต่างๆมาประดิษฐ์ตกแต่ง และยังได้เอาผลไม้มาทำการแกะสลักตกแต่งประกอบไปด้วย ในหลักฐานที่อ้างถึงตอนหนึ่งว่า ในเดือนเมษายนมีพระราชพิธีสนามใหญ่
นางนพมาศร้อยดอกไม้สีเหลืองเป็นเป็นรูปพานทองรองขัน มีระย้างดงามในขันเมี่ยงหมากแล้วร้อยดอกไม้เป็นตาข่ายคลุมทับอีกที
ซึ่งสวยงามและถูกกาลเทศะเป็นอย่างมาก สมเด็จพระร่วงเจ้าจึงทรงบัญญัติว่าถ้าคนไทยทำการรับแขกเป็นพิธีใหญ่
มีการอาวาหมงคล หรือวิวาหมงคล เป็นต้น ให้ร้อยกรองดอกไม้เป็นรูปพานขันหมากดังนี้ ให้เรียกว่า พานขันหมาก และนี่คือจุดเริ่มต้นของพานขันหมากซึ่งปัจจุบันนี้เรานิยมนำมาใช้ในงานหมั้นหรือวันสมรส
ต่อมาก็ในสมัยรัตนโกสินทร์
รัชกาลที่ขึ้นชื่อลือชาในเรื่องการประดิษฐ์ประดอยดอกไม้เป็นอย่างมาก ก็คือสมัยรัชกาลที่
๕ ชอบและนิยมการทำดอกไม้เป็นอย่างยิ่ง ไม่ว่าจะเป็นงานพิธีไหนๆเจ้านายฝ่ายในต้องมีการประกวดกันจัดแต่งดอกไม้มาถวายให้ใช้ในงานนั้น
ๆ เสมอ
สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถพระพันปีหลวงตอนที่ยังดำรงพระอิสริยยศเป็นพระบรมราชินีนาถโปรดเกล้าฯ
ให้ฝึกหัดอบรมข้าหลวงและครูโรงเรียนราชินีให้รู้จักทำดอกไม้แห้งเลียนแบบดอกไม้สดด้วย
จากเดิมที่ไทยมีการร้อยแค่พวงมาลัยกลมๆสีขาว ก็มีการริเริ่มการร้อยพวงมาลัยเป็นเกลียวเกิดขึ้น
มีการใส่ดอกไม้ ใบไม้สีอื่น แบบอื่น ลักษณะอื่น เข้าไปมากขึ้น จึงเกิดพวงมาลัยหลากหลายหน้าตาที่ไม่ใช่เพียงวงกลมๆสีขาวเพียงอย่างเดียว
และเมื่อพระองค์สวรรคตมีดำรัสให้ท้าววรคณานันท์
( ม.ร.ว.ปั้ม มาลากุล ) จัดทำมาลัยไปประดับพระศพ เช่น
ตกแต่งตามฉัตรรัดพระโกษและแขวนตามประตู หน้าต่าง ตามประเพณีงานใหญ่ ๆ
ของเจ้านายตลอดงาน มาลัยที่ตกแต่งเปลี่ยนสี เปลี่ยนรูป เปลี่ยนแบบเรื่อย ๆ มา
จึงนับได้ว่าตั้งแต่ตอนนั้น การร้อยมาลัยได้มีการวิวัฒนาการก้าวหน้ากว่าเดิมเป็นต้นมาหลายแบบ
พวงมาลัยแบ่งเป็น
3 ประเภท
1. แบ่งตามการใช้สอย ได้แก่ มาลัยชายเดียว ใช้สำหรับคล้องมือ
คล้องแขน หรือบูชาพระ มาลัยสองชาย ใช้สำหรับคล้องคอ แขวนหน้ารถ
2. แบ่งตามการร้อย มาลัยซีกหรือมาลัยเสี้ยว
มาลัยกลม มาลัยแบน มาลัยรี มาลัยสามเหลี่ยม มาลัยสี่เหลี่ยม มาลัยตุ้ม
มาลัยตัวหนอน มาลัยตัวหนอนคู่ มาลัยสามกษัตริย์ และมาลัยพวงดอกไม้
3. แบ่งตามโครงร่างทั่วไป มาลัยตัวสัตว์
มาลัยลูกโซ่ มาลัยเปีย มาลัยเถา มาลัยครุย และมาลัยดอกกล้วยไม้
ประโยชน์ของพวงมาลัย
ทำหน้าที่ใช้สอยต่างๆตามวาระโอกาสและความเหมาะสม
1. งานมงคลสมรส
ห้อยคอเจ้าบ่าวเจ้าสาว การแสดงความยินดีหรือต้อนรับ
2. สำหรับทูลเกล้าฯ
ถวายในการรับเสด็จในการเข้าเฝ้าตามโอกาสที่เหมาะสม ส่วนใหญ่ก็นิยมใช้มาลัยคล้องมือ ที่เรียกว่า
มาลัยข้อพระกร
3. บูชาพระพุทธรูปหรือสิ่งศักดิ์สิทธิ์ต่าง
ๆ เช่น
มาลัยชายเดียว
หรือมาลัยสองชาย
4. แขวนหรือห้อยประดับเครื่องดนตรีไทยในเวลาที่จะเล่น
เพื่อเป็นการให้ระลึกถึงครู อาจารย์ นิยมใช้มาลัยซีกหรือมาลัยกลมขนาดเล็ก
5. ประกอบท่ารำของการรำไทยบางชุด เช่น
ฟ้อนมาลัย รจนาเสี่ยงพวงมาลัย หรือชุดเจ้าเงาะรจนา ฯลฯ ใช้มาลัยซีกหรือมาลัยกลมแต่เป็นแบบขนาดเล็ก
6. ในพิธีบวงสรวงตางๆ เช่น
พิธีบวงสรวง พิธีแก้บน ฯลฯ ใช้มาลัยชายเดียว
หรือสองชาย
7. ใช้ตกแต่งรัดมวยผม
8. ประดิษฐ์เป็นดอกไม้สำหรับจัดแจกัน หรือจัดตกแต่งสถานที่ต่าง ๆ เช่น มาลัยตุ้มใส่ก้านแข็ง มาลัยซีกมัดเป็นดอกไม้
9. ในการคารวะผู้ที่เคารพนับถือที่ได้ล่วงลับไปแล้ว เช่น
ห้อยคล้องกรอบรูป ใช้มาลัยสองชายริบบิ้นสีดำหรือขาว
10. ในการประดับตกแต่งงานดอกไม้สดต่าง
ๆ เช่น
มาลัยกลม มาลัยแบน มาลัยตัวหนอน
มาลัยลูกโซ่ ฯลฯ
11. แขวนหรือห้อยหน้ารถ หัวเรือ
รูปปั้นอนุสาวรีย์บุคคลสำคัญ
หรือสิ่งที่เคารพบูชาต่าง ๆ ส่วนใใช้มาลัยสองชายหรือมาลัยชายเดียว
12. ในการตกแต่งประดับเวทีหรือสถานที่ในงานพิธี เช่น
ตกแต่งเวทีที่ประทับในงานพระราชทานปริญญาบัตร ตกแต่งโต๊ะอาหารในมงคลสมรส ฯลฯ
การขายพวงมาลัยเป็นอาชีพอิสระที่น่าสนใจ
อย่างที่รู้กันดีอยู่แล้วว่าพวงมาลัยอยู่คู่กับคนไทยมาช้านาน
มองไปที่ไหนก็เป็นส่วนหนึ่งของชีวิตคนไทยไปแล้ว
เราก็นำพวงมาลัยดอกไม้เหล่านี้มาไหว้พระ ทำพิธี โดยไม่รู้ตัว
สิ่งหนึ่งที่อยากให้สังเกตคือ เรานำดอกไม้เหล่านี้มาจากไหน
เราก็ไปซื้อจากร้านดอกไม้ขายพวงมาลัย นี่คือสิ่งที่เราลืมนึกถึง
ก็อยากจะมาพูดถึงร้านขายดอกไม้ขายพวงมาลัยว่าเป็นอาชีพหนึ่งที่หากไม่มีร้านเหล่านี้เราก็ไม่มีพวงดอกไม้สวยๆให้มาไหว้พระหรือทำในพิธีต่างๆกัน
หากว่าเราเป็นคนหนึ่งที่มีพื้นฐานในด้านนี้อยู่แล้วหรือมีสิ่งใดสิ่งหนึ่งเป็นฐานอำนวยความสะดวกในด้านนี้
อาจจะเป็นมีร้านดอกไม้ หรือความรู้การร้อยมาลัย
เราสามารถนำสิ่งที่มีเหล่านี้มาต่อยอดเป็นงานอดิเรกหรืองานหลักได้ด้วยการขายพวงมาลัย
เพราะการร้อยมาลัยนั้นหรือการเปิดร้านขายดอกไม้พวงมาลัย มันไม่ยากเลย
เพียงแค่คุณมีความสามารถและความขยันเท่านี้ก็เป็นอีกทางที่สามารถทำรายได้เพิ่มให้เราอย่างไม่มีวันหมดสิ้น
เพราะอย่างที่กล่าวไปข้างต้นทั้งหมดดอกไม้พวงมาลัยมีความเกี่ยวพันกับชีวิตคนไทยมาแต่อดีตกาลและไม่สามารถมีวันขาดจากกันได้
เป็นสิ่งหนึ่งที่ต้องใช้ทุกวันทุกวาระโอกาสเพราะมันคือเอกลักษณ์อย่างหนึ่งที่ประดับคู่คนไทยมาช้านาน
เมื่อไปศึกษาพวงมาลัยมาแล้วก็พบว่าไม่ได้ยากเลยในการทำ
หากเราจับจุดรู้วิธีการทำ พวงมาลัยสวยๆก็มาอยู่กับเราอย่างง่ายแล้ว
เพราะแท้จริงนั้นการทำพวงมาลัยหลายคนอาจจะคิดว่ามันคือทักษะต้องใช้ฝีมือเป็นอย่างมาก
แต่จริงแล้วไม่ได้ยากเลย เรามีตัวอย่างการทำพวงมาลัยง่ายๆมาฝากกันค่ะ
ขั้นตอนการทำพวงมาลัยดอกไม้สด
1.
เอารักมาเสียบที่ตูดเข็ม 3 ดอก เพื่อเป็นฐานในการร้อยมะลิ
2.
นำอุบะจำปีที่มีเชือกแล้วมารูปใส่เข็ม
3.
ต่อมาเราก็จะทำอุบะจำปีโดยการเสียบจำปีที่ตูดเข็มแล้วกับมาเสียบลักที่ปลายเข็ม 3
ดอก นำมารูดใส่เชือกที่เตรียมไว้
4. เสียบดาวเรือง
1 ดอกแล้วรูดใส่เชือก นำอุบะที่เตรียมไว้มาผูกติดแล้วตัดเชือกด้วยกรรไกร
เป็นอันว่าเสร็จสมบูรณ์
ความคิดเห็น
แสดงความคิดเห็น